Perspektiva e një valë të dytë të infeksionit koronavirus në të gjithë Europën nuk është më një teori e largët, sipas drejtoreshës të agjencisë së BE-së përgjegjëse për këshillimin e qeverive – përfshirë Britaninë e Madhe – për kontrollin e sëmundjeve.
“Pyetja është kur dhe sa e madhe do të jetë vala,” tha Dr Andrea Ammon, drejtoreshë e Qendrës Europiane për Parandalimin dhe Kontrollin e Sëmundjeve (ECDC).
Ka qenë pozicion i palakmueshëm i shkencëtarëve për ta thënë këtë përderisa po kalojmë pandeminë koronavirus. Ndërsa politikanët janë kapur duke ofruar sigurime boshe, epidemiologët, një titull pune i ri për shumë njerëz, janë shfaqur si reklamuesit e drejtpërdrejtë të krizës, ndonjëherë në dëm të tyre.
Dhe Ammon, një ish këshilltare e qeverisë gjermane, flet sinqerisht në intervistën e saj të parë me një gazetë në Mbretërinë e Bashkuar që prej fillimit të krizës.
“Duke parë karakteristikat e virusit, duke parë se çfarë po ndodh me vendet e ndryshme përsa i përket imunitetit të popullatës – i cili nuk është aq interesant, midis 2% dhe 14%, që lë akoma 85% deri 90% të popullsisë të prekur ndaj virusit – virusi është rreth nesh, duke qarkulluar shumë më tepër se në janar dhe shkurt … Unë nuk dua të vizatoj një pikturë të fundit të botës, por mendoj se duhet të jemi realist. Se nuk është koha tani për t’u relaksuar plotësisht. “
Në fillim të këtij muaji ish-mjekja e spitalit, e cila ka punuar nëpër nivele të ndryshme të burokracisë së kujdesit shëndetësor u bë drejtoreshë e ECDC në 2017, njoftoi se nga 2 maji, Europa në tërësi kishte kaluar kulmin e infeksioneve. Vetëm Polonia nuk ishte teknikisht ende atje, tha ajo.
Qeveritë europiane kanë filluar të lehtësojnë kufizimet e tyre të mbylljes, disa në masën që baret dhe restorantet së shpejti do të rihapen, të tjerët më tepër si një provë. Boris Johnson u ka përcjellur mesazhin e tij britanikëve nga “qëndroni në shtëpi” në “qëndroni vigjilent” dhe po kërkon të kthejë nxënësit përsëri në shkolla brenda dy javësh.
Detyra e Amonit është të shqyrtojë pasojat dhe të vërejë herët çdo rritje të infeksioneve. Duke folur përmes Skype nga kuzhina e saj në shtëpi, nga ku ka punuar në distancë për dy muajt e fundit, ajo këmbëngul se një valë e dytë katastrofike nuk është e pashmangshme edhe nëse njerëzit i përmbahen rregullave dhe mbajnë distancën e tyre.
Por ajo zbulon një dobësi kërcënuese të vendimit të publikut.
“Unë mendoj se tani ka filluar të tendoset. Ajo që ne shohim është, nga njëra anë, pjesa ekonomike për bizneset e vogla dhe të mesme, por edhe përvoja e njerëzve që nuk janë në gjendje të ushtrojnë të gjitha liritë që normalisht kemi: të shkojmë atje ku na pëlqen, të jemi me kë ne duam te jemi. Dhe ky është një ndryshim mjaft thelbësor në mënyrën tonë normale të të jetuarit.
“Dhe veçanërisht tani kur është e qartë që infeksionet po bien, njerëzit mendojnë se ka mbaruar. E cila nuk qëndron, gjë që definitivisht nuk qëndron. “
E pyetur nëse të dhënat tregonin ndonjë pasojë, Amoni dha një përgjigje të menjëhershme. “Jo, akoma. Dua të them, mbase pasojat nuk kanë ardhur, mbase masat janë vendosur në një mënyrë të kujdesshme. Kjo është diçka që ne me të vërtetë po e monitorojmë nga afër: çfarë do ndodh pas gjithë këtyre masave ”.
Që nga e mërkura 158.134 njerëz kanë vdekur nga Covid-19 në BE dhe MB, Norvegji, Lihtenshtajn dhe Islandë, sipas të dhënave të ECDC për vendet që monitoron agjensia.
Mbretëria e Bashkuar ka nivelin më të lartë të vdekjeve në Europë, me 35.341, e ndjekur nga Italia (32,169) dhe Franca (28.022).
Janë raportuar gjithsej 1,324,183 raste të infeksionit. Në mesin e tyre është një anëtar i stafit të vetë Amonit. Vetëm një grup prej më pak se 10 personash punon tani në zyrën e agjencisë në Stokholm.
“Një pjesë e ekipit tonë të krizave duhet të jetë atje sepse ata kanë nevojë për bashkëpunim shumë të ngushtë. Por në fakt ata janë larg. Sinqerisht. Ne duhet të bëjmë atë që predikojmë ”.
Amoni kujton se ishte vetëm në fund të janarit që ishte bërë e qartë se një virus i ri që shkaktonte një grup vdekjesh në qytetin kinez Wuhan mund të bartej nga njeriu në njeri, me shqetësimet fillestare që përqendroheshin në mundësinë e përhapjes së sëmundjes përmes importeve.
Ndërsa u shfaq natyra jashtëzakonisht ngjitëse e virusit, ECDC këshilloi qeveritë më 26 janar të forcojnë kapacitetet e shërbimeve të tyre shëndetësore. Kishte frikë se mos mposhten, siç do të ndodhte së shpejti me rezultatet tragjike në Lombardi në Italinë e veriut.
“Ne vërtet theksuam që këto plane duhet të përditësohen. Dhe në veçanti, duhet të shikohet gatishmëria spitalore, si të sigurohemi që të kemi një kapacitet në rritje për shtretërit, në përgjithësi, por edhe në veçanti për shtretërit e njësive të kujdesit intensiv.
“Unë mendoj se ajo që doli është se qeveritë nënvlerësuan, sipas mendimit tim, shpejtësinë se si erdhi kjo rritje. Sepse, dua të them, ju e dini, është një situatë tjetër nëse duhet të kërkoni një kapacitet rritje të shtretërve brenda dy javësh ose brenda dy ditësh.”
Amoni beson se kur hetimet e pashmangshme shikojnë kthesat e krizës, kthimi i pushuesve nga skijimi në Alpe në javën e parë të marsit do të shihet si një moment kryesor në përhapjen e Covid-19 në Europë.
“Sepse në atë kohë kemi parë që raste të reja në të gjithë Europën [dhe] në të vërtetë [ato] kanë qenë në vendet e skijimit në Alpe, në Itali, Austri. Dua të them që këto janë vende të mbushura me njerëz, vendpushimet e skive, dhe më pas kabinat e teleferikëve janë po ashtu të mbushura me njerëz. Është thjesht perfekte për një virus të tillë. Jam mjaft e sigurt se kjo kontribuoi në përhapjen e gjerë në Europë. ”
Bllokimet pasuan – një mundësi teorike në planifikimin pandemik që shumë pak besuan se ishte e realizueshme. “Mbaj mend kur Kina e mbylli Wuhan-in, njerëzit më thanë,” Shiko, kjo nuk do të ishte e mundur në Europë. “Hmm.”
Tani bllokimet po shtrëngonin tolerancën e popullsisë, tha ajo, por pyeti nëse bllokimet u vendosën shumë vonë dhe nëse veprimi i shpejtë mund të kishte shpëtuar më shumë jetë. “Unë besoj nëse do t’i kishim përdorur këto masa më herët, mund të ishte e mundur, por … këto masa janë aq të rrepta, dua të them që ato janë aq jashtë përvojës sonë saqë mendoj se duhej … fatkeqësisht situata në veri të Italisë u’a bëri të gjithëve të qartë se është e nevojshme. “
Amoni tani beson se beteja me koronavirusin do të jetë një rrugë e gjatë. “Nuk e di nëse është përgjithmonë, por nuk mendoj se do të largohet shumë shpejt. Duket se është përshtatur shumë mirë me njerëzit ”.
Ajo ende nuk do të rezervojë një pushim veror dhe paralajmëron ata që dëshirojnë pushime për t’u përgatitur për një zhgënjim. “Ajo që ne po themi është se ata duhet të jenë të përgatitur që edhe nëse ka pushime dhe ata shkojnë diku, nuk do të jetë e krahasueshme me ato që kishin vitin e kaluar. Në këtë fazë nuk mund të themi se mund të dilni atje, të lani duart dhe gjithçka është në rregull. Ju duhet të mbani distancën tuaj. Këto masa duhet të jenë në fuqi ”.
Por, përkundër sakrificave të muajve të fundit, Amoni shpreh pak simpati për argumentin e paraqitur nga disa, përfshirë ish-gjyqtarin e gjykatës supreme Jonathan Sption se vetëm mbrojtja e të moshuarve do të kishte qenë e mjaftueshme.
“Njerëzit të cilët janë plotësisht të shëndetshëm po sëmuren rëndë dhe po vdesin. Duke ditur atë që kemi parë në Europë me afro 10% të popullsisë [të infektuar] mendoj se nuk ka asnjë mundësi për ta lënë këtë. Nëse edhe 90% të tjera do të kishin ardhur, unë mendoj se ne nuk duam të mendojmë për këtë.”
Tekstin origjinal e gjeni te “The Guardian”.
