(CNN) Covid-19 është një sëmundje e frymëmarrjes, që do të thotë nëse një person është i infektuar, gjendja e sistemit të frymëmarrjes është një përcaktues se si do të përballen me sëmundjen.
Së pari është e rëndësishme të kuptojmë se si virusi sulmon mushkëritë tona. Kur njerëzit janë të infektuar, virusi udhëton në membranat mukoze dhe më pas në mushkëri. Për të kontrolluar infeksionin, trupi përgjigjet me inflamacion në mushkëri. Dhe ky inflamacion i pengon mushkëritë të mund të oksigjenojnë gjakun dhe të largojnë dioksidin e karbonit, i cili e çon pacientin të ketë gulçim dhe të ketë sëmundje më serioze.
Por ka gjëra që mund të bëni për të përmirësuar shëndetin e frymëmarrjes, thjesht duke ndryshuar disa faktorë të stilit të jetës, sipas Dr. Robert Eitches, një alergolog dhe imunolog në Qendrën Mjekësore Cedars-Sinai në Los Angeles. Përmirësimi i shëndetit tuaj të frymëmarrjes nuk ju parandalon të infektoheni, tha ai. Por ka përfitime që mund të zvogëlojnë ashpërsinë e sëmundjes nëse jeni të infektuar, dhe ekspozimin tuaj ndaj virusit.
Ja se si mund ta forconi aftësinë e frymëmarrjes të trupit tuaj në mënyrë që nëse infektoheni me koronavirus, shanset për sëmundje serioze mund të jenë më të ulëta.
Ndaloni pirjen e duhanit
Një nga hapat më të rëndësishëm për të përmirësuar shëndetin tuaj të frymëmarrjes është shmangia e çdo gjëje që dëmton funksionin e mushkërive, të tilla si pirja e duhanit dhe tymosja, tha Eitches.
Pirja e duhanit dhe tymosja shkaktojnë acarim në rrugët e frymëmarrjes në mushkëri që çojnë në efekte të përhershme, të kundërta në funksionimin e mushkërive duke shkatërruar indet e mushkërive, ku ndodh shkëmbimi i ajrit.
“Tymi përbëhet nga grimca të vogla; kur thithen, grimcat ngecin në mushkëri”, tha Eitches. “Kjo fillon një cikël vicioz të dëmtimit të përhershëm të mushkërive.”
Të dyja aktivitetet mund të shtypin sistemin imunitar, i cili ju nevojitet që të mund të luftoni infeksionet.
Dr Ryan Steele, një alergolog-imunolog dhe profesor ndihmës në Shkollën e Mjekësisë Yale, gjithashtu paralajmëroi kundër tymosjes së marijuanës.
“Edhe pse ka shumë polemika në lidhje me përfitimet e drogës, çdo gjë që ju po thithni në mushkëritë e juaja që është një produkt i djegshëm sigurisht që do të rrisë stresin në mushkëritë tuaja dhe nivelin e inflamacionit”, tha ai. “Edhe nëse është për qëllime mjekësore, ju duhet të jeni të kujdesshëm me gjithçka që po ndizni dhe thithni në mushkëri në këtë pikë.”
Dy sjellje të tjera potencialisht të dëmshme janë kur ulemi pranë oxhakut ose qirinjve të ndezur, tha Eitches. Kjo mund të jetë zhgënjyese pasi që të dyja këto aktivitete janë relaksuese. Por, e ngjashme me pirjen e duhanit ose tymosjen, një oxhak – veçanërisht një oxhak me djegie të drurit – “lëshon tym në mjedis, të cilin më pas do ta thithni dhe pastaj do ta depozitonit në gjoksin tuaj”, tha ai.
Shumë qirinj kanë fijet metalike, të cilat avullohen së bashku me tymin dhe mund të shkaktojnë dëme të ngjashme në mushkëri.
Ushtroni
Ushtrimi mund të përmirësojë aftësinë respiratore, ose aftësinë e frymëmarrjes. Alveolat janë qese ajri të vogla, në formë të balonave, të rregulluara në grupime përgjatë mushkërive. Ato janë integrale për sistemin e frymëmarrjes, pasi shkëmbejnë oksigjenin dhe dioksidin e karbonit, te dhe nga qarkullimi i gjakut.
Kur një person qëndron ulur, tha Steele, kjo rezulton në një fenomen të quajtur “atelectasis”, kur qeset e mushkërive nuk kanë ajër të mjaftueshëm dhe kolapsohen ngadalë. Për të përmirësuar kapacitetin e qeskës së mushkërive, njerëzit duhet të “marrin frymë kundër rezistencës”, shtoi ai.
“Mund ta mendoni si një tullumbace pjesërisht të shfryrë,” sugjeroi ai. “Dhe cila është mënyra që ju të mbani ajrin brenda një tullumbace? Ju lidhni një nyjë në të për të rritur rezistencën, kështu që ajri duhet të mundohet më shumë për të dalë”.
Duke marrë frymë kundër rezistencës kur ushtroni, ju ” në të vërtetë ndihmoni për të zgjeruar dhe mbajtur hapur qeset e ajrit” në mushkëri, tha Steele.
Përveç kardios, jogës dhe shtrirjes, ushtrimet e frymëmarrjes si frymëmarrja e buzëve dhe frymëmarrja e thellë e hundës jogike mund të ndihmojnë dhe janë të lehta për tu bërë kudo që të jeni, sugjeroi Eitches. Frymëmarrja e buzës është kur merrni frymë thellë me gojën tuaj, mbyllni buzët, pastaj nxirni frymën përmes tyre sikur të fryni një tullumbace. Ka përfitime të ngjashme me frymëmarrjen e thellë e hundës jogike kur filtroni ajrin përmes hundës.
Përmirësimi i funksionit tuaj të mushkërive do të thotë “do të keni më pak gjasa të jeni në një gjendje kritike të funksionit të mushkërive, e cila do të u’a pamundësonte oksigjenimin e gjakut tuaj”, tha Eitches.
“Respiratorët në thelb marrin frymë që ju të përpiqeni të hapni rrugët e frymëmarrjes. Këto ushtrime do t’ju mësojnë se si t’i luftoni efektet anësore të frymëmarrjes [të Covid-19] më vete.”
Përveç kësaj, tha Steele, stërvitja zvogëlon inflamacionin në trup dhe mund të zvogëlojë shfaqjen e sindromës së shqetësimit të frymëmarrjes akute, një ndërlikim serioz në disa pacientë të shtruar në spital me Covid-19.
Ulja e grumbullimit të tepërt të mukozës
“Mukoza shfaqet natyrshëm në trupin tonë, dhe siguron një funksion shumë të rëndësishëm për të ruajtur shëndetin e mirë në traktin tonë të frymëmarrjes,” tha Steele. “Ndihmon për kapjen e [alergeneve, baktereve dhe viruseve]”.
Në traktin tonë të frymëmarrjes, ne kemi disa qime të quajtura cilia që i largojnë ato kërcënime jashtë traktit tonë. Gëlltisim pjesën më të madhe të mukozës, tha Steele, por kur kemi gjëra që irritojnë pasazhet e hundës, ne mund të prodhojmë shumë mukozë dhe të mos jemi në gjendje ta pastrojmë atë. Kjo krijon një vend shumimi për bakteret dhe viruset, dhe bllokon oksigjenin të hyjë dhe të dalë nga rrugët e mushkërive.
Ne gjithashtu kemi mukozë në mushkëri. Njerëzit me astmë prodhojnë shumë mukozë, të cilat mund t’i predispozojnë ata për bllokime dhe inflamacion në rrugët e tyre ajrore, tha Steele.
Mund të ketë një lidhje midis dietës dhe formimit të mukozës. “Disa njerëz besojnë se ushqimet inflamatore si qumështi dhe gruri rrisin prodhimin e mukozës,” tha Eitches. “Një mendim tjetër që kam parë të funksionojë në mënyrë anekdotale me pacientët e mi dhe me veten time është ngrënia e ushqimeve pikante.”
Ushqimet pikante që kanë capsaicin – feferona, speca djegës, salcë të nxehtë – mund të hollojnë mukozën dhe lejojnë që ajo të dalë jashtë me kollitje.
Ekzistojnë disa metoda për kontrollimin e mukozës së tepërt: Mund të provoni një sprej të kripur të hundës nëse keni alergji. Njerëzit me astmë mund të përdorin inhaluesit e tyre për të ulur inflamacionin, gjë që zvogëlon mukozën. Të bëni dush të nxehtë ose ujë të nxehtë të vluar për të bërë një inhalim të nxehtë me peshqir, mund të funksionojë gjithashtu, pasi avulli përzihet me mukozën për ta holluar atë.
“[Mukoza] është diçka që nëse keni shumë pak, është e keqe sepse mund të marrim infeksione,” tha Steele. “Nëse keni shumë, mund të bllokojë aftësinë tuaj për të marrë frymë dhe gjithashtu të rrisë infeksionin. Kështu që ju dëshironi ta keni vetëm sasinë e duhur.”
Minimizimi i ekspozimit ndaj alergjenëve
Të shpenzosh më shumë kohë brenda shtëpisë gjatë pandemisë do të thotë që ne jemi gjithnjë e më të ekspozuar ndaj pluhurit të brendshëm. Dhe, pasi tani është pranverë, ka polen kudo.
Të dyja mund të nisin alergjitë dhe astmën, tha Eitches, dhe ne kemi nevojë për një hundë funksionuese për të marrë ajër të pastër në rrugët tona të gjoksit.
“Kur jeni alergjik, ju keni ënjtje të indit të brendshëm të hundës dhe prodhim të tepërt të mukozës”, shtoi ai. “Kur nuk mund të merrni frymë nga hunda, kaloni nga frymëmarrja me hundë në frymëmarrje me gojë. Mushkëritë duan ajër të ngrohtë, të pastër, të lagështuar nga hunda – ajrin që nuk mund të marrë nga goja.”
Menaxhimi i pluhurit përmes pastrimit dhe një filtri ajri, dhe administrimi i alergjive ndaj polenit me ilaçe, mund të ndihmojë që të mos fërkoni ose fryni hundën për ta hapur – Nëse duart tuaja janë të papastra, rrezikoni të infektoheni nga virusi.
Për pluhurin, një filtër i ajrit të grimcave me efikasitet të lartë (HEPA) do të ndihmojë në largimin e shumicës së alergjenëve nga ajri, tha Steele. Regjistrat e kondicionerëve të ajrit gjithashtu duhet të pastrohen. Kur kafshët shtëpiake shkojnë jashtë, fshijini para se të vijnë në shtëpi për të larguar polenin.
Nëse njerëzit praktikojnë këto teknika, ata mund të kenë një kurs më të butë të sëmundjes nëse infektohen me koronavirus, tha Eitches.
“Këto sugjerime kanë përfitim të menjëhershëm, por mos prisni të shihni rezultate drastike brenda natës,” shtoi ai. “Trupi juaj do të përmirësohet në mënyrë delikate dhe trupi juaj do të mund të trajtojë koronavirusin dhe infeksione të tjera.”
Marrja e masave për të përmirësuar shëndetin e frymëmarrjes është një mjet tjetër për të shtuar në kutinë e parandalimit të një personi, pasi ne po studiojmë pandeminë dhe parashikojmë një valë tjetër të mundshme gjatë vjeshtës.
“Sa më i fortë të jetë shëndeti juaj fillestar, aq më i fortë do të jetë trupi juaj për të luftuar infeksionet”, tha Eitches. “Është si të keni municionin e duhur për të luftuar në luftë.”
Tekstin origjinal e gjeni te “CNN”.
