(CNN) Donald Milton kryen teste te njerëzit për ftohje dhe grip në laboratorin e tij në Universitetin e Maryland. Midis eksperimenteve të tjera, studentët e tij përdorin një “aparat teshtitje” për të matur se sa larg fluturojnë viruset nga hunda dhe goja kur njerëzit teshtijnë, kolliten, flasin ose thjesht marrin frymë. Do të thotë një paradë e studentëve të infektuar nga një sërë sëmundjesh ngjitëse që kalojnë përmes testit.
Kështu, në tavanet e disa prej zyrave janë të instaluara llampat ultravjollcë-C që mbysin mikrobin. Lart, aty ku qarkullojnë njerëzit, llambat lëshojnë dritë ultravjollcë që, me kalimin e kohës mund të vrasin bakteret dhe kërpudhat, dhe të shkatërrojnë viruset.
Është bërë teknologji mjaft standarde në spitale, klinika dhe vende të tjera ku mikrobet mund të jenë në ajër. Ato funksionojnë vetëm nëse ajri qarkullon mjaftueshëm për të mbajtur mikrobet në nivelin e llambave, dhe më pas e sjellin këtë ajër të dezinfektuar përsëri në vendin ku njerëzit marrin frymë.
Dhe ato duhet të qëndrojnë lart, sepse për të vrarë mikrobet, llampat duhet të lëshojnë aq shumë dritë ultravjollce, sa do të ishte irrituese për njerëzit, veçanërisht për sytë e tyre.
“Kur e përdorim atë për dekontaminim sipërfaqësor, sigurohemi që askush të mos jetë në dhomë”, tha Milton në një intervistë për CNN. “Dhe kur e përdorim atë për dekontaminimin e ajrit të epërm në dhomë, sigurohemi që ka shumë pak rreze që futen në dhomë, në mënyrë që të mos irritojë sytë tuaj”.
Milton tha që ai ishte i zhgënjyer kur dëgjoi Presidentin Trump duke kërkuar të përdorte një dritë të tillë për të dekontaminuar disi njerëzit. “Supozojmë se kemi goditur trupin me një dritë të jashtëzakonshme, qoftë ultravjollcë apo thjesht shumë të fuqishme,” tha Trump në konferencën e së enjtes në Shtëpinë e Bardhë.
Drita UV mund ta dëmtojë trupin
Virusi jeton brenda trupit, ku drita nuk mund të arrijë, dhe kryesisht përhapet në spërkla të vogla që dalin kur njerëzit e infektuar kolliten, teshtijnë ose flasin.
“Rrezatimi i jashtëm i tyre me një rreze ultravjollcë nuk do të bëjë asgjë për virusin brenda trupit, përkundër asaj që thotë Donald Trump për vendosjen e një drite UV brenda dikujt,” tha Milton, profesor i shëndetit të mjedisit. “Nuk do të funksionojë”.
Drita ultravjollcë është pjesë e spektrit elektromagnetik që lëshohet nga dielli. Rrezet UVC thithen nga ozoni atmosferik, por rrezet e UVA dhe UVB arrijnë në sipërfaqen e Tokës. Të dyja UVA dhe UVB janë me rëndësi për shëndetin e njeriut.
Sasi të vogla të UV janë thelbësore për prodhimin e vitaminës D tek njerëzit, megjithatë ekspozimi i tepërt mund të rezultojë në efekte shëndetësore akute dhe kronike në lëkurë, sy dhe sistemin imunitar.
Dy faktorë kërkohen që drita ultravjollcë ta shkatërrojë një virus: intensiteti dhe koha. Por nëse drita është mjaft e fortë për të shkatërruar një virus në një kohë të shkurtër, do të jetë e rrezikshme për njerëzit, tha Milton. Drita UVA dhe UVB dëmton lëkurën. Drita UVC është më e sigurt për lëkurën, por do të dëmtojë indet e buta siç janë sytë.
“Është përdorur për një kohë mjaft të gjatë në dekontaminimin e sipërfaqes duke sjellë drita shumë të ndritshme, të themi, në dhomën e spitalit midis pacientëve për të bërë një dekontaminim të shpejtë sipërfaqësor,” tha Milton. “Por kjo do të thotë të keni drita aq të ndritshme sa që njerëzit nuk mund të rrinë në dhomë sepse kjo do t’ua dëmtonte sytë”.
Kjo nuk e ka ndaluar një industri të dalë dhe tu ofrojë njerëzve shitje të dritave ultravjollcë për të dekontaminuar zyret apo edhe shtëpitë. Dyqanet ofrojnë shkopa ultravjollcë për shitje për përdorim personal, duke premtuar se do të mbysin mikrobet menjëherë.
Ato nuk do ti mbysin, thotë Shoqëria Ndriçuese Inxhinierike, një grup industrie jofitimprurës.
“Shkopet dezinfektuese ultravjollcë ose produkte të tjera ultravjollcë për përdorim banesor – të cilat janë vërtetuar dhe rregulluar në mënyrë jo adekuate – mund të përbëjnë rrezik sigurie dhe nuk ka gjasa të ofrojnë mbrojtjen e pritur,” tha grupi në një deklaratë dërguar CNN.
Grupi thotë se llampat e instaluara në tavane të paktën 7 metra lartë me siguri mund të dekontaminojnë ajrin, por gjithashtu paralajmërojnë se drita mund të irritojë sytë e njerëzve. “Germicidal UV po aplikohet gjithashtu për dezinfektimin e disa pajisjeve mbrojtëse personale (PPE) për ripërdorim të kufizuar gjatë pandemisë”, shtoi grupi.
Disa reklama thonë që instalimi i dritave UV mund të vrasë një virus pasi të largohet nga trupi i një personi të infektuar dhe para se të mund të arrijë te dikush tjetër, por dritat nuk funksionojnë aqe shpejtë dhe të infektuarit do të përhapin virusin, theksoi Milton.
“Ju mund të sterilizoni pjesën e jashtme të tyre, por virusi qarkullon dhe njerëzit marrin frymë dhe flasin ndërsa janë në punë,” tha ai. “Ata do ta sjellin virusin pas perdes UV në rrugën që ata përshkojnë deri në zyrë.”
Në konferencën e Shtëpisë së Bardhë, Trump gjithashtu pyeti për mundësinë e përdorimit të dezinfektuesve brenda njerëzve për të vrarë virusin. Komentet e tij kanë hutuar dhe zemëruar mjekët dhe disa grupe të industrisë dhe mjekësisë, të cilët menjëherë lëshuan paralajmërime se njerëzit nuk duhet, në asnjë rrethanë, të gëlltisin zbardhues ose dezinfektues të tjerë.
Dhe Organizata Botërore e Shëndetësisë ka paralajmëruar posaçërisht kundër përpjekjeve për të përdorur dritën ultravjollcë për të vrarë virusin.
“Llambat UV nuk duhet të përdoren për të sterilizuar duart ose zona të tjera të lëkurës pasi rrezatimi UV mund të shkaktojë acarim të lëkurës”, thotë OBSH.
“Ju mund të infektoheni me COVID-19, pa marrë parasysh sa është moti me diell ose i nxehtë. Vendet me mot të nxehtë kanë raportuar raste me COVID-19”, shtoi OBSH-ja.
Tekstin origjinal e gjeni te “CNN”.
