Kompanitë kineze prijnë në garën për të rritur prodhimin e dy diagnostikimeve të ndryshme Covid-19.
Thirrja për “testime, testime, testime” është bërë një parullë e pandemisë koronavirus që kur u shpreh muajin e kaluar nga Tedros Adhanom Ghebreyesus, kreu i Organizatës Botërore të Shëndetësisë. Megjithatë, ky synim i thjeshtë vazhdon t’u rrëshqas nga dora edhe vendeve të pasura që po përpiqen të gjurmojnë përhapjen e virusit në popullatën e tyre.
Gjermania dhe Koreja e Jugut kanë prirë me testime në një shkallë më të gjerë, por Mbretëria e Bashkuar dhe SH.B.A. kanë mbetur mbrapa. Sa më shumë që vonohen, aq më shumë rritet pasiguria mbi shkallën e kërcënimit nga virusi. Derisa nevoja për diagnostifikim rritet dhe kitet e testimit refuzohen, si dhe padurimi karshi qeverisë rritet, ne shikojmë se çfarë teknologjie kemi në dispozicion, potencialin dhe kufizimet e tyre.
Çfarë testesh janë në dispozicion për infeksionin me Koronavirus?
Ekzistojnë dy lloje kryesore. I pari, një test i antigjenit, i cili zbulon praninë ose mungesën e koronavirusit në trup, i cili shkakton infeksionin Covid-19. I dyti, një test i antitrupave, që kërkon shenja mos dikush është infektuar më parë duke kërkuar një imuno-reaksion.
Meqenëse shkencëtarët kinezë në mes të janarit publikuan kodin e plotë gjenetik të virusit – i njohur zyrtarisht si Sars-CoV-2 – laboratorët kudo në botë kanë qenë në gjendje të përdorin testimin e antigjenit për të identifikuar gjenet e tij në mostrat nga pacientët. Ata përdorin një procedurë të quajtur reagimi i zinxhirit polimerazë.
(PCR) që ka qenë praktikë standarde në laboratorë për 30 vjet. Mostrat e PCR mund të vijnë nga disa mënyra të ndryshme tek pacienti. Më e thjeshtë është tamponi i hundës i marrë nga brenda hundës. Pjesa e pasme e fytit është një tjetër mundësi. Për pacientët në spital, një mostër nga trakti i poshtëm i frymëmarrjes mund të japë rezultatet më të mira. Testimi i antigjenit zbulon nëse dikush ka një infeksion aktual dhe mund të kalojë Covid-19 te të tjerët.
Në të kundërt, testet e antitrupave (ose serologjik) punojnë në mostrat e gjakut për të zbuluar imunitetin e dhënë nga infeksioni i kaluar. Kutitë e testimit përdorin proteina nga virusi si “ngjitës” për të bllokuar antitrupa të pranishëm në gjak, tha Eleanor Riley, profesor i imunologjisë në Universitetin e Edinburgh.
Një shpuarje në gisht duhet të sigurojë gjak të mjaftueshëm për të zbuluar dy lloje të antitrupave kundër Sars-CoV-2. E para, antitrupat IgM, janë jetëshkurtër dhe mund të tregojnë se virusi është ende i pranishëm. Zakonisht ato zhduken disa javë pas infektimit. Në vendin e tyre shfaqen një lloj i dytë më i qëndrueshëm, antitrupat IgG. Askush akoma nuk e di se sa do të zgjasin këto dhe sa do të sigurojnë rezistencë ndaj riparimit – çdo gjë nga disa muaj deri në disa vjet duket e mundur.
Testet e antitrupave kanë përparësi nga qeveritë, përfshirë Mbretërinë e Bashkuar dhe Gjermaninë, sepse ato do të jenë thelbësore për të informuar individët nëse ata mund të rikthehen të sigurt në shoqëri, pa infektuar dikë ose të evitojnë inefktimin. Kur kryhen në një shembull përfaqësues të popullatës, ata gjithashtu do t’i përgjigjen pyetjeve kryesore epidemiologjike – përfshirë edhe atë se sa njerëz ishin të infektuar me simptoma të buta ose pa simptoma fare.
Pasi të zhvillohen, testet e antitrupave duhet të japin rezultate më shpejt sesa testet tradicionale PCR, duke marrë disa minuta më shumë sesa disa orë, megjithëse kutitë e antigjenit janë shumë më të shpejtë në zhvillim e sipër.
Kush i bën testet?
Kur autoritetet shëndetësore filluan të kuptojnë se shpërthimi i koronavirusit mund të përbëjë një kërcënim global, ata filluan të zhvillojnë teste në laboratorët qeveritarë siç janë ato të operuara nga Qendrat Amerikane për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC) dhe Shëndeti Publik në Angli, të cilat tashmë kishin përvojë të bollshme në përdorimin e Teknologjisë PCR për diagnostikim.
Tradicionalisht, diagnoza e antigjenit bëhet kryesisht në sektorin publik, me kompani private që ofrojnë përbërës testues siç janë reagentët kimikë dhe tamponët për mostrat e pacientëve – disa prej të cilave kanë qenë në përfundim të furnizimeve. Por javët e fundit ka pasur një mobilizim të madh të burimeve të sektorit privat pasi bizneset në mbarë botën garojnë për të hyrë në një treg që po zgjerohet me shpejtësi, duke nxjerrë në treg komplete të automatizuara PCR që përpunojnë mostrat shumë më shpejt sesa laboratorët konvencionale.
Testet e reja të antigjenit janë relativisht të lehta për t’u krijuar sepse “testi PCR është një shtesë e vogël në një test ekzistues”, tha James Gill, pedagog klinik në Warwick Medical School.
Por testet e antitrupave zgjasin më shumë për tu zhvilluar sepse ato duhet të krijohen nga e para. “Duhet të marrësh fizikisht gjakun e pacientit, të gjesh antitrupat në atë gjak (molekula më të vogla se virusi), të krijosh një antitrup të riprodhueshëm në laborator dhe më pas të krijosh një provë të reagentit që do të reagojë në prani të atij antitrupi – i cili mund të lexohet nga ekipet shëndetësore, “tha Dr Gill.
Sektori privat ka luajtur një rol të madh në zhvillimin dhe prodhimin e testeve të antitrupave, megjithëse produktet e tij ende duhet të jenë të vlefshme nga autoritetet e shëndetit publik para përdorimit.
Prania e kompanive kineze ka qëndruar në përpjekje për të rritur furnizimin e të dy llojeve të testeve. Nga 202 kompani në mbarë botën që prodhojnë kuti testimi të komercializuar Covid-19, 92 janë nga Kina, nga ku shpërtheu virusi dhe një sektor inovativ i teknologjisë mjekësore po lulëzon.
Sipas të dhënave nga Fondacioni për Inovacionin e Diagnostikave të reja (FIND), një grup jo-fitimprurës me bazë në Gjenevë që gjurmon zhvillimin e produktit, numri i dytë më i madh i kompanive të testimit të koronavirusit është në SHBA, i cili ka 29.
Lista e FIND nuk është dobësuese dhe nuk përfshin disa lojtarë kryesorë që nuk kanë kërkuar të paraqiten. Midis tyre janë Hologic të listuar nga Nasdaq, provën e të cilit Administrata e Ushqimit dhe e Barnave e SHBA ka autorizuar për përdorim urgjent.
Përtej testeve konvencionale të antitrupave dhe antigjeneve, studiuesit në universitete dhe kompanitë bioteknike po zhvillojnë teknologji të reja imagjinative të diagnostikimit. Për shembull Crispr, një teknikë e redaktimit të gjeneve që ka marrë botën e bioteknikës , mund të përshtatet për të njohur dhe prerë sekuencat gjenetike specifike në Sars-CoV-2, të cilat më pas mund të identifikohen përmes ndryshimeve të ngjyrave.
Sa shpejt po përhapen testet?
Në mënyrë të pabarabartë – dhe jo aq shpejt sa në shumë vende. Edhe pse nuk ka një bazë të dhënash zyrtare të centralizuar, Find ka mbledhur të dhëna që tregojnë se një total kumulativ i më shumë se 4.9 milion testeve ishin kryer në të gjithë botën deri më 29 Mars. Por kjo shifër e përjashton Kinën sepse grupi mund të merrte të dhëna të besueshme për vetëm një provincë kineze.
Koreja e Jugut, vendi që filloi së pari me testime të gjera Covid-19, deri më tani ka realizuar 394,000 (ekuivalent me 770 për 100,000 njerëz). Islanda ka bërë 4,160 teste për 100,000.
SHBA ishte shumë e ngadaltë për të filluar, sepse testi i parë i CDC nuk funksionoi mirë, kështu që duhej të kthehej në tabelën e vizatimit për të krijuar një të re. Ajo ishte atëherë e ngadaltë për të lejuar laboratorët e tjerë për të provuar për Covid-19. Por, gjatë dy javëve të fundit, SH.B.A. ka rritur testimet me shpejtësi.
Ndër vendet më të mëdha evropiane, kampion duket të jetë Gjermania, ku zyrtarët e shëndetit publik kanë vlerësuar se laboratorët po kryejnë deri në 500,000 teste të koronavirusit në javë. Megjithëse të dhënat zyrtare nuk duhet ta konfirmojnë atë numër, ajo sugjeron që kapaciteti i testimit është zgjeruar shpejt në javët e fundit. Testi dhe infrastruktura laboratorike e decentralizuar në Gjermani do të thotë që puna kryhet jo vetëm në spitale dhe praktikat e mjekëve, por edhe në stacione speciale për lëvizje.
Prodhuesit janë të gatshëm të furnizojnë botën me shumë miliona teste të antitrupave, por autoritetet shëndetësore dhe rregullatorët ende po vlerësojnë saktësinë e tyre përpara se të lejojnë që ato të rrokullisen gjerësisht. Javën e kaluar Matt Hancock, sekretari i shëndetësisë në Mbretërinë e Bashkuar, njoftoi se vendi kishte porositur 3,5 milion komplete të testimit të antitrupave nga prodhues të ndryshëm.
Sa janë të besueshme testet?
Testi PCR është jashtëzakonisht i saktë kur kryhet me kujdes nga teknikë me përvojë në një laborator të pajisur mirë. Për shkak se në mënyrë specifike zbulon gjenet që gjenden vetëm në virusin Sars-CoV-2, gjasat që testi të rezultojë pozitiv fallco janë shumë të vogla, tha Andrew Preston, lexues në patogjenezën mikrobike në Universitetin e Bathit.
Negativët fallco – që tregojnë gabimisht se dikush është i pastër nga infeksioni – janë një problem më i madh. Ato shpesh vijnë nga problemet me mbledhjen dhe përpunimin e mostrave të pacientëve. Për viruset e tjerë, normat e rreme negative prej 10 përqind pranohen gjerësisht dhe ato mund të arrijnë deri në 30 përqind. Prandaj, testet PCR “janë përdorur më shpesh për të konfirmuar një infeksion sesa”, tha Dr Gill në Warwick School School.
Saktësia dhe besueshmëria e testeve të reja të antitrupave nuk do të dihen derisa ato të jenë vërtetuar dhe teknikët të kenë fituar më shumë përvojë operative. Ministria e shëndetësisë e Spanjës javën e kaluar tërhoqi 8,000 kuti testimi të prodhuara nga kinezët, të dorëzuara në qeverinë rajonale të Madridit për shkak të shqetësimeve për rezultate të pasakta. Por prodhuesi Shenzhen Bioeasy tha se problemet mund të kenë qenë për shkak të mbledhjes së gabuar të mostrave ose përdorimit të produktit.
Dr Preston tha: “Nuk është e lehtë të rindërtohet shpejt dhe në mënyrë masive kapaciteti i testimit kur kërkohen dy pajisje të një cilësie të lartë dhe një staf të trajnuar siç duhet.”
Artikullin e plotë e gjeni te “Financial Times“
